ویژیگی گیاه شناسی واکولوژی راش.احمد برفی مدرس دانشگاه.

اکولوژی راش :

راش ، با نام علمی fagusorientalis درختی است پهن برگ از تیره راش ( fagaceae) که 34 درصد تعداد و 30 درصد حجم درختان جنگل های شما ل را تشکیل می دهد . درخت راش از تیره فاساقیا و از جنس فاقوس می باشد یک گونه آن فاسوق سیلوانیکا در جنگلهای کرانه دریای مازندران نام برده شده است . این درخت را در گیلان ، رامسر ، کجور و کلارستق ، راش ، در آستارا ،قزل گز در درفک و طوالش ، آلوش و آلاش،  در نور ، چلر ، در مازندران ، مرس و در گرگانرود قزل آج می خوانند. 

ویژگی گیاه شناسی

راش مهم ترین گونه مناطق معتدله میباشد در ایران ارتفاعات 800-2000 متر داریم .درختی است تک پایه و خزان کننده دارای گل های مخروطی و میوه فندقه به تعداد 2 یا 3 تا داخل کپسول هایی قرار دارند که با زاد آوری طبیعی و با بذر پاشی در پاییز و زمستان تکثیر می شود .دارای تاجی گنبدی شکل با شاخه های تنومند میباشد ارتفاع آن خیلی زیاد می شود و به 35 متر و قطرش به یک مترو نیم می رسد .عمر آن 200 تا 250 سال می باشد . راش در خاستگاه طبیعی خود تشکیل جنگل های خالص با مخلوط را می دهد .

پوست این درخت صاف و به ندرت شکافدار و چوبی نیمه سنگین و نیمه سخت به رنگ کرم خاکستری مایل به سفید دارد و به همین دلیل چوب آن دارای ارزش فوق العاده ای می باشد .برگ های راش بیضی ،‌رگبرگ شانه ای و موازی حاشیه برگ کرکدار و پرزمانند است در سطح پشتی برگ رگبرگها کرکدار است.

راش خاک حاصل خیز با گیاخاک زیاد و مواد معدنی غنی و آب و هوای مرطوب و سرد را می پسندد و در خاک های خوب خر 5 یا 6 سال یکبار و در آب و هوای ناسازگار هر 15 سال یکبار میوه فراوان می دهد .

درختی است سایه بسندو مه پسند درخت راش در جلگه تقریبا نایاب ولی در بلندی های کوهستان ها فراوان می باشد . با پوست نازک که در نتیجه گرما و تابش شدید آفتاب باعث آفتاب زدگی و سوختگی پوست آن و از بین رفتن کامبیوم می شود .البته پوست نازک این حسن را دارد که صاعقه را ازخود عبور میدهد و آسیب پذیری درخت بر اثر اصابت صاعقه ،‌کم می شود و درخت توسکا به عنوان پرستارمی باشد و در زیر پوشش انبوه توسکای ییلاقی و تحت حمایت آن جوانه میزند.

این درخت هر 5 سال یک بار بذر فراوان تولید می کند و در جوانی "جست " می دهد ولی در سنین بالا جست دهی آن کم می شود . میوه اش 5 تا 7٪ روغن دارد . از بذر این درخت روغنی استخراج می شود که 20-25 درصد آن خوراکی و شامل گلیسیرید های پالمتیک و اولئیک است.

ارزش های آکولوژیکی درخت راش از قبیل کنترل فرسایش خاک ، تنظیم شرایط اقلیمی ،‌تولید اکسیژن ‌، جذب دی اکسید کربن و ده ها خدمت دیگر می باشد.

راش از جمله درختان با اهمیت در احداث جنگل می باشد و نیز از نظرطراحی ییلاقات در زیبایی چشم انداز ها بخصوص در پارک های بزرگ اهمیت زیادی دارد .                                                                                      کولنیوار های زیادی از این درخت وجود دارد که احتمالا بهترین نوع آن به راش قرمز یا مسی معروف است که از اوایل قرن هجدهم کاشته شده است.

منابع

1.  امانی م.و.م .حسنی . 1378 : تحلیل نخستین کوشش های طبیعی سر طرح های آزمایشات دانه زاد ناهمسان راش

2.  امانی .م.م.حسنی .ر م قمی 1380؛ بررسی تیپولوژی توده های مادری راش در آزمایشات دانه زاد ناهمسان

3.  طبری.م؛ س.ف .عمادیان .ک. اسپهبدی .م. پورمجیدیان 1382 ، اثر اندازه مساحت حفره روی زنده مانی ، رشد و شادابی .نونهال های راش

4.    شیخ .الاسلامی 1370.5 ؛ بررسی تاثیر تغییرات ارتفاع ، شیب و پوشش گیاهی در تغییرو تحول خاک

5.    دکتر حبیب اله ثابتی درخشان و درختچه های ایران دانشگاه تهران1363

6.    ساعی (مهندس کریم) جنگل شناسی

7.    منابع طبیعی جنگلبانی سیاهکل