کتابخانه و طراحی
۱. بخش اصلی کتابخانه(سالن مطالعه, قفسه باز, قفسه مجلات, قفسه بسته(کتب مرجع,اسناد و مدارک))
۲. بخش خدمات کتابخانه (اتاق های اداری , انبار , چاپ و تکثیر, اتاق سمعی بصری )
نکات مهم درطراحی:
۱. آرامش و سکوت محیط(محل استقرار_مصالح)
۲.در نظر گرفتن حداکثر انعطاف در بخش های مختلف(استفاده از پارتیشن های جدا کننده و…)
۳.تابش مستقیم نور خورشید در کتابخانه نامطلوب است ,لذا حدالمقدور سعی شود نور کتابخانه از طریق جبهه شمالی تامین گردد.
۴.دوری از سر و صدا و گرد و غبار.
۵.دسترسی به قسمت های عملیاتی و اتاق های مطالعه در طبقات متفاوت باید با راه پله صورت پذیرد,اما آسانسور نیز باید برای استفاده معلولین و حمل کتاب مهیا باشد .
۶.بار طبقات در قسمت های عملیاتی و مطالعه باید ≤m*m)/ KN )5 باشد.
۷.پهنای مسیر های رفت و آمد باید>m 1.2 و فضای میان قفسه ها باید حداقل m1.4-1.3عرض داشته باشد.
۸.از ایجاد تقاطع با تطابق مسیر کاربران ,کارمندان و حمل کتاب بپرهیزید.
۹.دسترسی به اتاق های مطالعه باید از طریق ورودی های مجهز به تجهیزات ایمنی کتاب انجام گیرد.
۱۰.طبقه آرشیو و بایگانی بهتر است در زیر زمین باشد,به دلیل بار زیاد روی کف طبقه.
مکانهای خاصی هم برای افراد معلول (استفاده کنندگان از صندلی پرخدار، و کسانی که از ناحیه چشم آسیب دیده اند) و برای فعالیتهای خاص (مطالعه ی میکروفیلم و تجهیزات گسترش یافته ، کامپیوترهای شخصی و پایانه ها، بکار بردن CD-ROM ، … وجود دارد، ( به راهنماییهای مربوط توجه نمایید) همچنین مکانهایی هم برای مطالعات فردی (اتاقکها، کیوسکها، اتاقهای کار انفرادی) مورد نیاز است، محلهای کار باید ترجیحاً در قسمتهای روشن ساخته شوند، فضای مورد نیاز برای یک محل ساده ی مطالعه / کار ۵/۲ و برای کامپیوتر شخصی با محل کار شخصی مقدار ۰/۴ می باشد.
حفظ امنیت در بخشهای مربوط به استفاده کنندگان کتابخانه بسیار ضروری است. اقدامات احتیاطی در برابر خطر حریق باید مطابق با آیین نامه ها و مقررات ساختمانهای دولتی و محلی باشد. نصب سیستم امنیتی در کتابخانه از سرقت جلوگیری کرده و زمانی که زنگ خطر به صدا در می آید، خروجیهای اضطراری توسط قفلهای امنیتی برقی و اتوماتیک بدون نظارت انسان بسته می شوند. استفاده از درهای اضطراری ایمن خودکار به همراه آژیرخای صوتی – تصوریری زیاد موثر نیست.
به دلیل بار گذاری زیاد طبقات و وضعیت دمایی ثابت و بهتر، قسمت بایگانی ترجیحاً در زیر زمین قرار می گیرد.
به خاطر نیاز فوق العاده به کنترل وضعیت دمایی، حمل و نقل و امور کارکنان، و انعطاف پذیری، /تغییر پذیری محدود، چیدن کتابها بر روی هم مثل یک برج، مناسب نیست. بهترین روش، تعیین مکانهای مرتبط و تا حد امکان بزرگ و بدون اختلاف سطح است. تقسیم بندی میان مخازن ثابت و سیستمهای فشرده ی ) متحرک، به شبکه ی ساختاری ستونها بستگی دارد.
نگهداری مجموعه ها و مواد خاص (مثل اسلاید های عکاسی ، فیلم و وسایل صوتی و ابزار اطلاع رسانی به علاوه کارتها، نقشه ها و آثار گرافیکی ) نیاز به دمای ویژه درونی دارند. محطی داخلی باید با تمام بخشهای کتابخانه تناسب داشته باشد یعنی در سرتاسر کتابخانه مساوی و یکسان نباشد. در قسمتهای اداری هم نباید دفتری با پلان باز وجود داشته باشد،با این وجود کنترل کامل مخازن در محیط ضروری است زیرا ساختار ساختمان نمی تواند به تنهایی شرایط مناسبی را فراهم نماید.
کتابخانه های عمومی، آثار علمی عمومی و دیگر ابزار اطلاع رسانی را عرضه می کنند که به طور مستقیم در قفسه های باز در دسترس هستند. وجود مجموعه های منظم و جستجوی موضوعی کتب به صورت چاپی و سایر امکانات، محدود به کتابخانه های عمومی بزرگتر می باشند. کتابخانه های عمومی هیچگونه وظایف آکادمیک یا اهداف بایگانی هم در آنها وجود ندارد. چنین کتابخانه هایی به راحتی در دسترس عموم بوده و توسط کودکان، نوجوانان و بزرگسالان استفاده می شوند. سطح علمی و. انتخاب کتابها و ارائه خدمات در کتابخانه های عمومی مطابق با نیازهای مراجعین است. کتابخانه به عنوان یک مرکز برقراری ارتباط برای تمام گروههای جامعه بوده و علاوه بر استفاده از روشهای نسبی فراهم کردن کتاب ، می تواند دارای بخشهای مطالعه ی مروری، بخش پرسشها و پیشنهادات شهروندان، یک غذاخوری امکانات گوش دادن به موسیقی، اتاقهای تفریحی و جلسات، و صندلیهای مطالعه برای گروهها و افراد دیگر باشد.
طراحی اتاق باید به گونه ای باشد که کودکان، بزرگسالان و جوانان را به خور جلب کند تا وقت خود را در فضاهای مجزا با پلان باز که مطالعات در آنجا انجام می شود بگذراند.
نورپردازی : نورپردازی باید فضائی راحت برای مطالعه را به وجود آورد. موجب خیرگی و خستگی نشود، میزان گرما را افزایش ندهد و به جلوه ساختمان بیفزاید، جهت برآوردن موارد ذکر شده دو نوع نور وجود دارد: نور مصنوعی و نور طبیعی.
نور پروژه هم از نور طبیعی و هم از نور مصنوعی سقفی استفاده شده است.
روشنایی توصیه شده:
اتاقهای مطالعه روزنامه و مجلات( ۲۰۰ )
میزهای مطالعه کتابخانههای امانی( ۴۰۰ )
میزهای مطالعه کتابخانههای مرجع( ۶۰۰ )
پیشخوانها ۶۰۰
مخزان بسته ۱۰۰
صحافی ۶۰۰
تهویه مطبوع : به منظور ایجاد بهترین شرایط برای نگهداری مواد و فنون فضا باید عاری از هر گونه گرد و غبار اعم از گاز، مایع و اسید باشد و دما و رطوبت تحت کنترل باشد، چنین شرایطی تنها با نصب دستگاه کامل تهویه مطبوع امکانپذیر است
انواع روشهای دسترسی به کتاب:
الف: مخزن بسته: در این روش کتابها در فضایی ذخیره می شوند که صرفا دسترسی کارکنان به آنها مسیر است و مراجعه کنندگان می بایست کتاب مورد نظر خود را طریق آنها دریافت نمایند در این حالت پیش بینی باز شو و راهروهای بین قفسه اهمیت کمتری می یابند و در نتیجه سطح کمتری اشغال می شود.
ب: مخزن باز: این نحوه کتاب عموماً در کتابخانه های علمی و تخصصی مانند دانشگاه ها و موسسات آموزشی رواج دارد. این روش نسبت به روش بسته جای بیشتری اشغال می کند زیرا باید جای کافی برای عبور خوانندگان و انتخاب کتاب توسط ایشان فراهم شود در این حالت محاسبه تعداد کتاب در هر متر مربع به شیوه آرایش قفسه ها بستگی دارد.
پ: دسترسی آزاد
در این روش کتابها به صورت پراکنده چیده می شوند تا خوانندگان به مطالعه تشویق شوند. در اغلب کتابخانه های مدارس، بیمارستانها و کتابخانه های عمومی به این ترتیب کتاب ذخیره می شود. در این حالت قفسه های منحصر به فرد نیستند بلکه جزئی از طراحی داخل کتابخانه محسوب می شوند. در برخی مواقع قفسه ها در فضای سالن پراکنده شده و میزها در بین آنها قرار می گیرند. حال آنکه در برخی کتابخانه ها قفسه های به صورت نیمه منظم در گوشه ای چیده شده و فضاهای مطالعه در جای دیگر قرار می گیرند. طبیعی است که فضای دور میزها به میزان مراجعه بستگی دارد. در صورت بهره گیری از قفسه های مجزا باید به جای کافی برای بررسی کتاب روی میزها یا طاقچه های نزدیک قفسه ها در نظر گرفت.
اهداف در طراحی کتابخانه:
لازم است که فضا باز باشد و نور کافی و منظر مناسب از فضای باز بیرون (فضای سبز) داشته باشد. بطوریکه شخص مطالعه کننده همچنان خود را با محیط بیرون مرتبط حس کند.
مبلمان بخش های مطالعه باید از نوع راحت بوده و جوابگوی مطالعه تفریحی مراجعین باشد
بخش مجلات و روزنامه ها در این کتابخانه پرطرفدار و فعال خواهد بود. باید فضای کافی به آن اختصاص داد و محیطی مطلوب و مبلمانی راحت و نظر و نور کافی برای آن در نظر گرفتم.
تلفیق فضای باز و سالن ها در یک کتابخانه
کتابخانه عمومی Ingleside در شهر سانفرانسیسکو - ایالت کالیفرنیا با طراحی دو گروه معماران Fougeron Architecture و Group 4 Architecture، ساخته شد.
به گزارش خبرنگار ConsBank، این کتابخانه از یک سالن مطالعه اصلی، سالن مطالعه ویژه کودکان، سالن اجتماعات، اتاق پشتیبانی کارکنان و فضای سبزی ویژه مطالعه در بیرون از عمارت تشکیل شده است. طراحی این ساختمان به دلیل قرار گرفتن در مجاورت یکی از خیابانهای اصلی شهر، به شکل حرف انگلیسی L صورت گرفته که این امر سبب می شود سالنهای مطالعه و اجتماعات در کنج حیاط میانی قرار بگیرند و از سروصدای بیرون در امان بمانند.
از مهمترین اِلِمان های نمای بیرونی، نیمکتهایی است که در مجاورت دیوارهای شیشه ای و در محوطه باز نصب شده و رابطه موزون و ساده ای را بین فضاهای داخلی و محوطه کتابخانه به وجود می آورد. عنصر دیگر در معماری بیرونی، سقفهای سایبانی شکل در بالای ساختمان و اطراف سالن مطالعه کودکان است که در آنها امکان استفاده از سلول های فتوولتاییک پیش بینی شده.
معماران این کتابخانه سعی کرده اند که در طراحی فضاهای داخلی ساختمان، صورت تاریخی دکوراسیون کتابخانه را با چیدمان مدرن همراه کنند. دیوارهای سالن مطالعه اصلی، از سقف تا زمین، پوشیده از کتاب است. طبقه های پایین تر به کتابهای عمومی و پرمخاطب اختصاص دارد و از ارتفاع 7 فوت (213 سانتیمتر) به بالا، کتابهای قدیمی و آثار هنری اهدایی اعضای کتابخانه قرار گرفته است.
برای تامین نور سالن ها، تعدادی نورگیر سقفی روی سقف شیب دار ساختمان کتابخانه نصب شده است که نور خورشید را به درون سالنها راه می دهد و امکان بیشترین استفاده از نور طبیعی را فراهم می آورد.
http://rezasepahvand121.persianblog.ir/post/75